Opinie: Volkse uitvoering van de IVA
- Gegevens
- Gepubliceerd: donderdag 07 april 2016 14:45
Soms spreek je met vakbroeders en al pratende ontdek je verrassende gedachten omtrent een aantal actualiteiten die momenteel plaatsvinden in de sociale zekerheid. Zonder de pretentie te hebben een panklare oplossing te hebben is het soms ontspannend om de geest te legen en gedachtenspinsels vorm te geven en te delen.
Verhybridisering van de IVA?
Kort geleden zijn de laatste wijzigingen binnen de WIA wetgeving aangenomen. Hierbij werd ook een interessante motie ingediend. Deze motie werd door kamerlid Schut-Welkzijn (VVD) onder de aandacht gebracht en heeft betrekking op de Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA). Hierin stelt zij voor de IVA onder het hybride systeem te brengen en verzoekt de regering een uitvoeringstoets te laten uitvoeren naar de eventuele gevolgen hiervan. Een dergelijke gedachte komt voor het eerst ter sprake. Minister Schut-Welkzijn verwijst dan ook in haar motie naar een eerdere publicatie van het Koninklijk Actuarieel Genootschap (AG) in januari 2015. Het AG stelde onder andere dat het toevoegen van de IVA aan het hybride stelsel meer balans zou brengen in het huidige stelsel maar ook meer complexiteit toevoegen.
Waarom zouden we de IVA willen toevoegen aan het hybride systeem? Zorgt dit inderdaad voor meer balans of maakt dit het systeem onnodig ‘complexer’ dan op dit moment al van toepassing is. En hoe zit het met de prikkel tot werken, etc. Allemaal vraagtekens waarvan ik van mening ben dat het toevoegen van de IVA aan het hybride stelsel geen goede oplossing is. Vanuit de wetgever bezien kan ik mij voorstellen dat de IVA een handige uitbreiding zou zijn om de werkgever voor extra kosten te laten opdraaien. Momenteel wordt de IVA gefinancierd vanuit de WIA basis premie die iedere werkgever in Nederland betaalt. Bij een hybride uitvoering zal de werkgever die meer IVA instroom veroorzaakt dus ook een hogere gedifferentieerde premie moeten gaan betalen onder de bekende noemer “de vervuiler betaalt”. En met het huidige aantal herkeuringen die plaatsvinden vanuit de private markt om WGA 80-100% (zijnde niet volledig duurzaam arbeidsongeschikten) naar de IVA te krijgen geen vreemde gedachte vanuit de visie financierbaarheid. De WIA basispremie zou bij hybride uitvoering omlaag kunnen maar de individuele toerekening gaat op individueel werkgever niveau, afhankelijk van de instroomgegevens, toenemen oftewel stijgende lasten.
De stelling dat er iets met de IVA dient te gebeuren deel ik. Sterker nog, de IVA zou een andere status moeten krijgen. Hierbij denk ik aan het volledig ontsluiten van de IVA uit de WIA en deze in een aparte wetgeving te gieten. De komende jaren komen er enorme uitdagingen aan de horizon voor wat betreft de financierbaarheid van de sociale zekerheid. Daarnaast nemen de zelfstandige professionals (ZP / ZZP) steeds verder toe waardoor een steeds groter deel van de werkende populatie géén bijdrage meer levert aan de welbekende werknemersverzekeringen. Hierdoor holt het stelsel steeds verder uit en worden zaken naar verwachting onbetaalbaar.
Eigenlijk zouden we eens moeten willen kijken c.q. onderzoeken of het mogelijk is een Algemene Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (A-IVA) te bepleiten. Hierdoor gaat de IVA van werknemersverzekeringen naar de volksverzekeringen en wordt deze algemener van aard. Dit zou heel goed passen binnen de ingeslagen sociale zekerheidsweg wat betekent dat de overheid alleen een valscherm biedt aan arbeidsongeschikten wanneer er sprake is van duurzame ongeschiktheid. Hierdoor kunnen we de discussie over hybride uitvoering van de IVA direct overslaan.
Waarom van de IVA naar de A-IVA?
Ten eerste wordt hierdoor een solidair systeem gerealiseerd voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten van 80 – 100%. Het UWV zal wel in beeld moeten blijven gezien de keuringsmogelijkheden die vanuit de wet geboden worden maar de uitvoering qua financiering zal komen te liggen bij het SVB (Sociale Verzekeringsbank). De premie benodigd voor de financiering van de A-IVA zal uit algemene middelen worden gehaald oftewel iedereen die in Nederland woont en een inkomen uit werk heeft betaald voor de premie. Een voordeel is hierbij dat de zelfstandige professional (ZP / ZZP) automatisch mee gaat betalen voor deze regeling. Natuurlijk willen ondernemers geen verplichting hebben betreffende het aangaan van inkomensvoorzieningen maar gezien de “algemeenheid” van deze regeling en de wetenschap dat er bij volledige arbeidsongeschiktheid een voorziening is getroffen lijkt mij het overwegen waard. Ook kan het zomaar zo zijn dat individuele arbeidsongeschiktheidsverzekeringen (AOV) goedkoper wordt doordat een gedeelte van het risico overgeheveld wordt naar de volksverzekeringen. Dit zou een positieve bijdrage kunnen leveren aan de discussie die al jaren voortduurt betreffende (te dure) premies die door verzekeraars voor een AOV gerekend worden.
De oplossing?
Of dit de beste oplossing is ten opzichte van de ingediende motie weet ik niet maar het is de moeite van het bekijken waard. Met name omdat er in dit geval niet direct weer kosten overgeheveld worden naar de werkgever maar er gekeken wordt naar een maatschappelijke duurzame oplossing.
De toekomst zal het leren…
